Ik heb het wel eens over ontwikkelingsschema's van kinderen, ook wel spelschema's genoemd. Vooral bij dreumesen en peuters vind ik dit geweldig mooi om te zien. Ik leerde dit ooit toen ik nog een dreumes in huis had en meer begon te leren over alles wat te maken heeft met montessori. Maar wat is het nou en wat heb je er aan? Ik leg je in deze blog uit welke schema's er zijn, zodat je ze bij jouw kindje kunt observeren. Ik ben benieuwd welke je al bij jouw kind herkent tijdens het lezen van deze blog. Volg mij ook op instragram voor meer tips en uitleg.
Schema's zijn patronen of herhalend gedrag dat kinderen laten zien. Het is een manier waarop kinderen op verschillende gebieden onderzoeken en uitproberen tijdens hun spel of dagelijkse bezigheden. De herhaling van schema's zorgt ervoor dat ze betekenis toe gaan kennen aan hetgeen ze aan het ontdekken zijn. Kinderen leren het beste door dingen te doen, te voelen en te ervaren.
Wat is "erin" en wat is "draaien" als je het zelf nooit hebt ervaren? Daarom proberen kinderen van alles uit. Later zullen ze weten wat "op een rij" is of bouwen ze iets en weten ze zonder het te proberen wat er gebeuren gaat. Kinderen leren hierdoor dus gevolgen in te schatten, te voorspellen, dingen te begrijpen, zich dingen voor te stellen en problemen op te lossen. Kinderen ontdekken de wereld door met beide handen bezig te zijn met spelmateriaal, de natuur, hun lichaam en hun omgeving.
Trajectory Schema
Dit eerste schema waarover ik je luitleg geef is meteen het schema dat het meeste irritatie opwekt. Veel kinderen gooien in dit schema bijvoorbeeld met hun eten. Ze maken veel troep omdat ze vaak alles op de grond gooien, smijten met knuffels en gooien met takken en stenen. Ook zand in het gezicht van een ander gooien, modder gooien of spetteren hoort hierbij. Gelukkig kun je dit een beetje verhelpen door je ervan bewust te zijn dat dit erbij hoort of iets aanbieden waar wél mee gegooid mag worden op zo'n moment. Dan vervul je de behoefte aan gooien (in ieder geval een beetje).
Kinderen gaan in deze fase vaak ook lichamelijk oefenen met zichzelf laten vallen, van dingen af springen en naar beneden rollen van heuveltjes. Dit schema gaat ook over rechte lijnen, banen, routes en parcours met richtingen.
Zorg voor:
-Ballen en pittenzakjes
-Balspelletjes zoals kegelen, voetbal, basketbal etc.
-Ga naar een dijkje of speeltuin en spring en rol overal vanaf -Treinbaanrails
-Doolhof
-Trampoline
-Papieren vliegtuigjes
-Katapult of pijltjes pistooltje -Stoepkrijt en daar een route met richtingen mee uitzetten
Oriëntation Schema Tijdens dit schema zal een kind experimenteren met verschillende gezichtspunten, zoals ondersteboven hangen, veraf en dichtbij, hoog en laag. Klimmen en dingen naar beneden gooien, ondersteboven op de bank hangen, door dingen heen kijken, hangen aan een schommel of naar beneden springen hoort hier allemaal bij.
Zorg voor: -Speeltuinen met klimrekken, duikelrek of schommels -Een yogalesje -Twister/ander lichamelijk spel -Trapeze of ringen aan schommelhaken -Peuter- of kleutergymnastiek -Kussens om op te springen of op te vallen als ze ondersteboven hangen -Ga koppeltje duikelen/oefen de koprol -Beklim een uitkijktoren, ga een keer boulderen, free runnen, naar een binnenspeeltuin of ga bomen klimmen
Transporting Schema
In dit schema gaat het veel over verplaatsen van spullen. Meubels worden door het hele huis verplaatst. Mandjes en bakjes worden gevuld en ergens anders weer leeggehaald. Soms kan een kind zich uren vermaken met een emmer en zand. Erin, eruit, inladen en uitladen.
Zorg voor: -Mandjes, bakjes, emmertjes -Een auto waar passagiers of spulletjes in kunnen
-Kiepauto's , graafmachines of vrachtwagens
-Eigen tasje inpakken en uitpakken
-Winkeltje spelen met karretje/mandje
-Stoffer en blik -Sensorische bak met zand/kikkererwten, bakjes en schepjes
-Een traptrekker of driewieler met bakje erachter
-Opruimtaakjes
Connection Schema Tijdens dit schema gaat het voornamelijk om dingen met elkaar verbinden, dingen vastmaken, losmaken, open en dicht doen. Dit gaat dus vooral over bouwen, connecties maken, slotjes openmaken, dingen aan elkaar plakken, knopen of klikken.
Zorg voor: -Bouwmateriaal: Blokken, Duplo, Lego, Magnatiles, Knext of Kapla
-Voor kleine kinderen: stapeltoren -Sloten, klik sluitingen, ritsen
-Domino (omvallende stenen, tegen elkaar aan)
-Touw knopen/veter strikken -Timmeren met spijker en het gebruiken van houtlijm etc. -Grotere kinderen kunnen zich ook uiten in technische werkjes of elektra proefjes
Rotation Schema
Dit schema gaat over rondjes draaien, cirkels tekenen of ronde lijnen. Kinderen die hiermee bezig zijn, zullen veel pirouettes draaien, kringetjes willen maken, rondjes tekenen, ronddraaien op de schommel of aan een lange opgehangen doek ronddraaien. Ook rondjes fietsen, de draaimolen of ronde vormen zijn vaak favoriet. Het oneindige van deze vorm is natuurlijk ook echt wel interessant.
Zorg voor: -Tekenspullen -Een oude draagdoek die je ophangt aan een schommelhaak of boom in de tuin -Een (speel)tuin waar je lekker rondjes kan fietsen/rennen
-Jan huigen in de ton -Hoepelen -Een speeltuin met draaimolen -Lekker samen dansen
-Schroevendraaier, schroeven en een stukje hout -Een recept waarbij geroerd moet worden of een deegroller wordt gebruikt
Transforming
Kinderen die in dit schema zitten zullen alles door elkaar willen mengen. Speelgoed bij elkaar in mandjes gooien, eten door elkaar mixen en weer ontleden, klei mengen met andere dingen, modder mengen met steentjes en takjes en verschillende dingen van verschillende structuren of materialen met elkaar combineren.
Zorg voor: -Klei en andere materialen, zoals Kinetisch zand, speelrijst -Samen koken of bakken
-Verf kleuren mengen -Slijm maken
-Heksensoep maken
-Sap en smoothies -Verkleedkleren
-Schmink
-Het thema 'natuurkringloop' (kikkervisjes, bloemen, seizoenen) -De mogelijkheid om verschillende soorten speelgoed en structuren te combineren -Scheikundige proefjes, zoals die met een vulkaan
Enveloping Schema Tijdens dit schema zal je kind zich vaker willen verstoppen, graag tentjes bouwen, onder dingen gaan zitten of dingen over het hoofd trekken, zoals dekentjes en kussens. Ook gaat dit schema over dingen ergens instoppen, dus niet meer kunnen zien en weer tevoorschijn halen.
Zorg voor: -Materialen om een tent te bouwen; lakens, klemmen, knijpers -Kruiptunnel
-Introduceer de vormenstoof
-Doosje met gleufje/gat voor muntjes/ballen -Doosjes of tasjes die dicht kunnen
-Goocheltrucs -Opruimtaakjes
Positioning Schema Dit schema gaat over dingen op een bepaalde volgorde zetten, rijtjes maken, dingen organiseren en groeperen. Je kind zal bijvoorbeeld rijtjes maken van diertjes, dingen op kleur willen zetten of spulletjes in bakjes willen doen. Zorg voor:
-Diertjes/poppetjes/pegpoppetjes/blokjes -Sorteerspelletjes -Kleurenspelletjes
-Kralen rijgset -Open einde speelgoed -Memoryspelletjes -Groot naar klein/kleuren sorteermateriaal
Enclosure Schema Als je kindje in dit schema zit zul je veel zien dat je kindje bijvoorbeeld hekjes bouwt, hokken maakt, cirkels om dingen heen tekent of muurtjes bouwt van spullen in de kamer. Dit gaat over kaderen, begrenzen en omsluiten. Ook zichzelf ergens in plaatsen of aangeven waar een grens ligt hoort hierbij.
Zorg voor:
-Bouwmateriaal -Dieren en hekken -Spullen om een tent of hut te maken -Tekenmaterialen Dit schema heeft een duidelijke overlap met het Containment Schema
Wat, waarom en hoe gebruik je schema's?
Handig om te weten is dat ze elkaar kunnen overlappen, tegelijk komen of elkaar afwisselen. Het valt vooral op in de tijd van 9 maanden - 3 jaar, maar ook daarna zul je deze schema's hier en daar nog duidelijk terugzien. Ook is het leuk om te weten dat een mens eigenlijk altijd en zijn hele leven dit soort schema's doormaakt. Het helpt ons om op verschillende manieren te ontdekken en te leren.
Het kan van enorme toegevoegde waarde zijn om (thuis/kdv/school) te observeren waar een kind in zijn ontwikkeling mee bezig is. Zo kun je inspelen op zijn interesse, hem uitdagen, activiteiten aanpassen en het kind laten ervaren dat zijn interesse waardevol is voor zijn leerproces. Weten wat je wilt leren en dat volgen is van groot belang om plezier te hebben in leren en ontdekken van het leven.
Daarnaast is het handig om te weten in welk schema je kind bezig is, bijvoorbeeld wanneer je een toy rotation doet of wil weten waar jouw kind een tijdje mee zoet is. Zorg ervoor dat er bakjes en dingen zijn om erin te doen, wanneer je kind in een Containment schema zit. Heb begrip voor je kind dat met alles gooit, wanneer het in een Trajectory schema zit en bied iets te gooien aan. Zo vervul je de behoefte aan gooien, los je het ''negatieve'' gedrag simpel op en zul je een voldaan kind terugzien.
Meer hierover?
In de highlight ''Kindvolgend'' (Schema's) vind je Reels die ik eerder maakte en informatie over schema's en leuke tips. Ook vind je daar wat tips voor boeken.
Welke herken jij?
Comments